CARLOS DRUMMOND DE ANDRADE

(1902-1987)

ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ

ΑΝΤΡΕΑΣ ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΣ

Ο Carlos Drummond de Andrade, ένας από τους σημαντικότερους βραζιλιάνους ποιητές του εικοστού αιώνα, άρχισε, εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες να έχει μια ιδιαίτερη απήχηση στις χώρες ιδίως της Λατινικής Αμερικής, αλλά και σε διάφορες, ευρωπαϊκές χώρες και στις Η.Π.Α. Το μεγάλο έργο του, έτσι όπως εξελίχθηκε, μέσα στο κύλισμα του χρόνου αριθμεί από ένα σημαντικό αριθμό συλλογών ποίησης κυρίως, διηγημάτων και χρονικών. Γεννήθηκε το 1902, στη μικρή πόλη Ιταμπίρα των Μίνας Ζεράις. Σπούδασε τη φαρμακευτική επιστήμη και ολοκλήρωσε τις σπουδές του, το 1925. Δίδαξε, ωστόσο, για μερικά χρόνια, στο Νοτιο-Αμερικανικό Γυμνάσιο, στην Ιταμπίρα, πριν να διοριστεί ως δημόσιος υπάλληλος, πορτογαλικά και γεωγραφία Το 1934, εγκαταστάθηκε στο Ρίο ντε Ζανέιρο, όπου συνέχισε να εργάζεται ως δημόσιος υπάλληλος, ενώ παράλληλα είχε ήδη αρχίσει να ασχολείται με τη δημοσιογραφία, δραστηριότητα που δεν εγκατέλειψε μέχρι σχεδόν το τέλος της ζωής του.

Το 1930, εκδόθηκε η πρώτη συλλογή του Alguma poesia (Μία ποίηση), που προκάλεσε μεγάλο θόρυβο, πολεμικές και αντικρουόμενες κριτικές. Σήμερα θεωρείται ότι αποτελεί μια αισθητική τομή στη σύγχρονη πορτογαλλόφωνη ποίηση και απαρχή μιας δεύτερης περιόδου του βραζιλιάνικου μοντερνισμού των χρόνων του 1920. Τα χρόνια του 1930, πλουτίζοντας τη γραφή του, με ένα γλωσσικού χαρακτήρα πειραματισμό εξέδωσε ανάμεσα σε άλλες και τις σημαντικές συλλογές του: Sentimento do mundo (Αίσθημα του κόσμου), 1940 και A rosa do povo (Το ρόδο του λαού), 1945, που δείχνουν μιαν ουσιαστική κοινωνικοποίηση της ποίησής του.

Αυτή η ιστορική περιόδος, πρέπει να το επισημάνουμε εδώ, σημαδεύεται από την επιβολή του φασιστικού τύπου νέου κράτους (estado nôvo) του Γκετούλιο Βάργκας και το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και από την αντιπαράθεση στο καταπιεστικό αυτό καθεστώς, καθώς και από μια ριζοσπαστική πνευματικού τύπου αντίσταση στον πόλεμο, αρκετών ποιητών, συγγραφέων, καλλιτεχνών και διανοουμένων. Είναι πολύ σημαίνον το γεγονός ότι, το 1945, μετά από πρόσκληση του γνωστού ηγέτη του κομμουνιστικού κόμματος της Βραζιλίας Λουίς Κάρλος Πρέστες, δέχτηκε να εργαστεί ως συνεκδότης της κομμουνιστικής εφημερίδας Λαϊκό Βήμα. Στην ποίησή του εκείνης της περιόδου, ο Carlos Drummond de Andrade, εκφράζει ένα μεγάλο άνοιγμα προς τους άλλους ανθρώπους, μιαν επιθυμία για επικοινωνία μαζί τους, και ποιητική κατανόηση των βαθιών και ουσιαστικών προβλημάτων τους, με όργανο την ίδια τη γλώσσα και χωρίς να παγιδεύεται από τις ρητορικές ευκολίες της διαδεδομένης τότε στρατευμένης ποίησης.

Με τη συλλογή του: Claro enigma (Φωτεινό αίνιγμα), 1951, εγκαινιάζεται μια καινούργια περίοδος για το ποιητικό του έργο που φτάνει ως το Lição de coisas (Μάθημα των πραγμάτων), 1962. Γίνεται φανερή σε ορισμένα ποιήματά του αυτών των συλλογών μια ιδιαίτερου χαρακτήρα μεταφυσική διάσταση, ενώ, παράλληλα, συνεχίζει τον τόσο γόνιμο και προδρομικό πειραματισμό του, παρ' όλο που φαίνεται ότι, από την άποψη της κατασκευής και της μορφής, ακολουθεί σ' αυτά, πιο παραδοσιακούς τρόπους: σημαίνον παράδειγμα αποτελεί το περίφημο και πολυσχολιασμένο ποίημα του A Mâquina do Mundo (Η Μηχανή του Κόσμου), που συνοψίζει, με μοναδικό τρόπο τις υποβλητικές ενοραματικές και διαισθητικές σταθερές της ποιητικής του, εκείνη την περίοδο.

Στις δύο επόμενες, πάντως, συλλογές του, ο ώριμος πειραματισμός του τον οδηγεί στα πιο ουσιαστικά και προσωπικά, από αισθητική άποψη, αποτελέσματα: Boitempo (Βοϊδοχρόνος), 1968, κυρίως, αλλά και As impurezas do branco (1973). Στο έργο της ωριμότητας του, σταθμούς αποτελούν επίσης οι συλλογές: A paixão medida, 1980, Corpo (Σώμα), 1984, και Amar se aprende amando (Μαθαίνεις την αγάπη αγαπώντας), 1985, ενώ, μετά από τον θάνατο του, το 1987, εκδόθηκε το τολμηρό ποιητικό βιβλίο του O amor natural (Ο φυσικός έρωτας), και, σαν ένας συγκινητικός αποχαιρετισμός στη ζωή και στην τέχνη του, η συλλογή του Farewell (1992).

Δημοσίευσε επίσης μια σειρά από συλλογές με χρονικά ιδίως, αλλά και διήγηματά του, καθώς και μεταφράσεις του γνωστών λογοτεχνικών έργων του Φρανσουά Μοριάκ, του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, του Μαρσέλ Προυστ, του Μολιέρου, του Κνουτ Χάμσουν, του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα κ.ά.

Δημοσιευμένο στο 2^ο τεύχος του περιοδικού «από τα θεωρεία στην Praxi».